Wszawica - swędzący problem

 

Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Wejherowie w związku z licznymi sygnałami o przypadkach wszawicy przekazuje do wykorzystania informacje dotyczące objawów i zapobiegania wszawicy.

Wszy pasożyty człowieka
Wesz ludzka Pediculus humanus
humanus capitis - -Wszawica głowowa

Cykl życiowy wszy ludzkiej

• owady hemimetaboliczne (formy larwalne podobne do dorosłej, lecz mniejsze),
• pełen rozwój trwa ok. 3 tygodni (12-28 dni),
• jajo,
• 3 formy larwalne (nimfy),
• osobnik dorosły,
• każde stadium pobiera krew,
• samica znosi do 300 jaj (gnid) w ciągu życia, wyłącznie na żywicielu.

 

Ułatwione przenoszenie - zbiorowiska ludzkie (przedszkola, szkoły, świetlice, internaty, koszary, domy pomocy społecznej).

Sprzyjają

• złe warunki higieniczne,
• stłoczenie,
• klimat zimny i umiarkowany(czapki, ciężka odzież).

Drogi przenoszenia

• kontakt bezpośredni,
• wspólne przedmioty: szczotki, spinki, grzebienie, ubrania, nakrycia głowy, pluszowe zabawki, pościel, materace.

 

Najczęściej zarażają się dzieci w wieku 3-12 lat („kontaktowe" zabawy, nie w pełni wyrobione nawyki higieniczne).

Wszawica środowiskowa (przewlekła) w Polsce dotyczy od 0,6% do 2,0% dzieci w wieku szkolnym.

Objawy wszawicy

• swędzące grudki zapalne w miejscach ukłuć, samo ukłucie nie jest bolesne,
• ropne zakażenia, blizny przy długo trwającej intestacji,
• rzadko: przypadki astmy oskrzelowej na tle alergicznym(alergenem są odchody wszy), włosy zlepione ropno-surowiczą wydzieliną tzw. „kołtun",

Choroby zakaźne przenoszone przez wesz ludzką

• Dur plamisty,
• Gorączka okopowa,
• Dur powrotny.

Obecnie w Europie choroby te występują bardzo rzadko .Mogą stanowić istotny problem na terenach klęsk żywiołowych i dotkniętych wojną.

Jak wygląda wszawica głowowa

• dorosłe wszy i nimfy mogą być słabo widoczne, bytują za uszami, na ciemieniu i potylicy, z włosów wypadają tylko osobniki martwe,
• gnidy przyklejone są blisko nasady włosów.

Jak rozpoznać wszawicę głowy

• skóra głowy pokryta grudkami,
• swędzenie, zaczerwienienie skóry głowy, szczególnie przy linii włosów i za uszami, może nie być silne we wczesnym okresie choroby,
•  małe, owalne, szarobiałe, przyklejone do włosa blisko nasady, nie dają się wytrząsnąć, oddzielić palcami,
• widoczne są gnidy,
• mogą występować przeczosy (ranki w wyniku drapania).

Jak zobaczyć gnidy

• obejrzeć włosy pod lupą, przy dobrym świetle, rozczesując tak, żeby odsłonić skórę głowy,
• gnidy nie dają się wyczesać bez rozpuszczenia cementu, którym są przyklejone do włosa,
• martwe dorosłe osobniki można wyczesać na jasną tkaninę gęstym grzebieniem ,
• wesz ludzka żyje ok. 6 tygodni.

Leczenie wszawicy –ogólne zasady

• należy zdiagnozować i leczyć wszystkie zarażone osoby z kontaktu (rodzina pacjenta),
• preparaty lecznicze niszczą tylko dojrzałe owady, zatem należy też stosować środki mechanicznie usuwające gnidy oraz w odpowiednim czasie powtórzyć kurację zwalczającą formy dorosłe.

Leczenie farmakologiczne

• preparaty do stosowania miejscowego (żele, lotiony, szampony, kremy) dostępne bez recepty,
• do preparatów często dołączony jest specjalny, bardzo gęsty grzebień do wyczesywania gnid.

Leczenie farmakologiczne środki ostrożności

• bezwzględnie przestrzegać zaleceń co do sposobu użycia (właściwa aplikacja i czas działania, ewentualne powtarzanie kuracji),
• podczas leczenia nie stosować kosmetyków ( mogą zwiększać wchłanianie substancji czynnej przez skórę),
• u dzieci poniżej 3 rż. zalecane mechaniczne usuwanie gnid,
• wypłukać włosy roztworem ciepłej wody z octem (łyżka stołowa octu na 500ml wody),
• wyczesać gnidy gęstym grzebieniem a następnie grzebień starannie oczyścić zamrozić lub przetrzeć spirytusem , wygotować, lub wymyć bardzo gorącą wodą z detergentem.

Postępowanie z rzeczami osobistymi

• wszy nie bytują poza ciałem żywiciela,
• ozdoby włosów, szczotki –wygotować lub zniszczyć,
• ubrania, pościel –wyprać w temp. co najmniej 60'C lub chemicznie, wyprasować żelazkiem z parą wodną (200'C) szczególnie przy szwach, koce, poduszki -spryskać preparatem owadobójczym i szczelnie zamknąć na 14 dni w foliowym worku,
• odkurzyć podłogę i meble,
• dezynsekcja pomieszczeń -tylko specjalistyczna firma (toksyczne preparaty owadobójcze).

Zapobieganie ponownemu zakażeniu

• systematycznie sprawdzać włosy dziecka (rodzice, ewentualnie za ich zgodą pielęgniarka/higienistka szkolna),
• dopilnować, żeby dziecko nie pożyczało czapek, spinek, grzebieni, szczotek,
• długie włosy dziecka powinny być upinane lub zaplatane,
• NIE NALEŻY STOSOWAĆ PROFILAKTYCZNIE LEKÓW PRZECIW WSZAWICY (toksyczność, powstawanie oporności).

Czego nie należy robić

• NIE należy golić głowy chorego,
• NIE wolno stosować u ludzi preparatów przeciw wszawicy przeznaczonych dla zwierząt (niebezpieczne dla ludzi stężenia substancji czynnej),
• NIE wolno piętnować dziecka z wszawicą i jego rodziny –wszawica może wystąpić także pomimo dobrego poziomu higieny osobistej.

 

---

Postępowanie w przypadku stwierdzenia wszawicy w placówce:

1. dyrektor placówki zarządza dokonanie przez pielęgniarkę lub osobę upoważnioną kontroli czystości skóry głowy wszystkich dzieci w grupie lub klasie oraz wszystkich pracowników szkoły lub placówki, z zachowaniem zasady intymności (kontrola indywidualna w wydzielonym pomieszczeniu). Kontrola może również zostać przeprowadzona z inicjatywy pielęgniarki lub higienistki szkolnej;

2. pielęgniarka (lub w sytuacji braku pielęgniarki lub higienistki szkolnej w placówce - opiekun dziecka) zawiadamia rodziców dzieci, u których stwierdzono wszawicę o konieczności podjęcia niezwłocznie zabiegów higienicznych skóry głowy. W razie potrzeby instruuje rodziców o sposobie działań, informuje też o konieczności poddania się kuracji wszystkich domowników i monitoruje skuteczność działań; jednocześnie informuje dyrektora placówki o wynikach kontroli i skali zjawiska;

3. dyrektor lub upoważniona osoba (nauczyciel lub opiekun) informuje wszystkich rodziców o stwierdzeniu wszawicy w grupie dzieci, z zaleceniem codziennej kontroli czystości głowy dziecka oraz czystości głów domowników;

4. w przypadku, gdy rodzice zgłoszą trudności w przeprowadzeniu kuracji (np. brak środków na zakup preparatu), dyrektor szkoły lub placówki we współpracy z ośrodkiem pomocy społecznej, udzielają rodzicom lub opiekunom niezbędnej pomocy;

5. pielęgniarka lub higienistka szkolna po upływie 7 -10 dni kontroluje stan czystości skóry głowy dzieci po przeprowadzonych zabiegach higienicznych przez rodziców;

6. w sytuacji stwierdzenia nieskuteczności zalecanych działań, pielęgniarka zawiadamia o tym dyrektora placówki w celu podjęcia bardziej radykalnych kroków (zawiadomienie ośrodka pomocy społecznej o konieczności wzmożenia nadzoru nad realizacją funkcji opiekuńczych przez rodziców dziecka oraz udzielenia potrzebnego wsparcia).

ulotka

Stanowisko Departamentu Matki i Dziecka w Ministerstwie Zdrowia w sprawie zapobiegania i zwalczania wszawicy u dzieci i młodzieży