Zobacz również
Wejherowo, 29.05.2018r.
Kleszczowe zapalenie mózgu
Kleszcze to krwiopijne pajęczaki, które osiągają rozmiary od 1 do 30 mm. Zamieszkują niemal wszystkie miejsca na Ziemi. W Polsce żyje 19 gatunków z 900 znanych. Na ich atak narażone są głównie osoby aktywne, które spędzają dużo czasu w plenerze. Zagrożenie kleszczami występuje wszędzie tam, gdzie rośnie trawa i krzewy do maksymalnej wysokości 1,50 m. Nie jest prawdą, że kleszcze żyją wyłącznie w lasach. Nie unikniemy ich również w miejskich parkach, na łąkach, polanach, skwerach, placach zabaw czy w przydomowych ogrodach.
Mimo niepozornego rozmiaru kleszcze mogą przenosić groźne dla zdrowia człowieka wirusy i bakterie. Zarażony kleszcz przenosi patogeny przez całe swoje życie, a potrafi żyć od 3 do 5 lat. Ze względów epidemiologicznych kleszcze mogą zatem stanowić potężne zagrożenie.
Kleszcze po przedostaniu się na ciało żywiciela, potrafią nawet kilka godzin, pełzać w poszukiwaniu dogodnego miejsca, gdzie skóra jest najbardziej cienka i delikatna. Ich niewielki rozmiar sprawia, że często są niewidoczne dla oka i niewyczuwalne. Sam moment wkłucia w praktyce jest również nie do rozpoznania z uwagi na skład śliny kleszczy. Zawiera ona bowiem substancje miejscowo znieczulające, które umożliwiają długie bytowanie na ciele ofiary.
Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) to groźna wirusowa choroba ośrodkowego układu nerwowego przenoszona przez kleszcze. Zachorować może każdy bez względu na wiek, jednak z wiekiem wzrasta ryzyko ciężkiego przebiegu choroby. Wirus jest przekazywany w ciągu kilku minut od ugryzienia przez zarażonego kleszcza, zatem szybkie jego usunięcie, wbrew obiegowej opinii, nie zapobiega zachorowaniu. Najwięcej zachorowań obserwuje się w okresie od kwietnia do listopada.
KZM ma zazwyczaj dwufazowy przebieg. Pierwsza faza trwa w ciągu 7-14 dni od kontaktu z zarażonym kleszczem. Jej objawy są nieswoiste i mogą do złudzenia przypominać symptomy grypy. Po krótkim okresie bezobjawowym zaczyna się druga faza choroby w postaci zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu lub zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i rdzenia kręgowego. KZM może powodować u 35-58% pacjentów trwałe następstwa neurologiczne, u 26-46% powikłania choroby, a u ok 10% porażenie rdzeniowe. W skrajnych przypadkach (1-2%) KZM może prowadzić do zgonu.
Najczęstsze powikłania KZM to: ból głowy, zmęczenie, pogorszenie koncentracji, pamięci, zaburzenia równowagi, nastroju, mowy i porażenie.
Kleszczowe zapalenie mózgu występuje endemicznie w 27 krajach Europy, w tym w Polsce, gdzie najwięcej przypadków KZM występuje w województwie podlaskim, warmińsko-mazurskim i mazowieckim. Nie oznacza to, że w pozostałych rejonach kraju jest bezpiecznie. Uznaje się bowiem, że zagrożenie KZM ma charakter ogólnopolski. Jak wynika z danych Zakładu Epidemiologii Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny – w Polsce co roku rejestruje się 150-350 zachorowań na KZM, wirusową infekcję ośrodkowego układu nerwowego, przenoszoną przez ukąszenia kleszczy oraz spożywanie niepasteryzowanego mleka zakażonych zwierząt hodowlanych. Objawy neurologiczne (m.in. zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, porażenia nerwów, zaburzenia pamięci lub zaburzenia świadomości) występują mniej więcej u jednego na 10 zakażonych wirusem. Tak więc zachorowania zgłoszone przez lekarzy stanowią tylko niewielką część osób które przechodzą infekcję po kontakcie z zakażonymi kleszczami.
W przeciwieństwie do boreliozy na KZM nie ma leku. Stosowane jest wyłącznie leczenie objawowe polegające np. na obniżaniu gorączki, łagodzeniu bólu itp. Dlatego najrozsądniej jest stosować skuteczną profilaktykę w postaci szczepień ochronnych.
Szczepieniu mogą być poddane osoby dorosłe oraz dzieci powyżej 1. roku życia. Pamiętajmy jednak, że szczepienie nie chroni przed wszystkimi zagrożeniami powodowanymi przez kleszcze, a tylko przed kleszczowym zapaleniem mózgu. Aby skutecznie ochronić się przed zakażeniem konieczne jest przyjęcie 3 dawek szczepienia pierwotnego oraz dawek przypominających co 3-5 lat. Zaszczepienie zimą lub wczesną wiosną zapewnia ochronę już od początku aktywności kleszczy (od kwietnia do października). Szczepionki przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu cechuje wysoka skuteczność – na 100 szczepionych powyżej 95 osób wytwarza przeciwciała ochronne zabezpieczające przed powikłaniami.
_________________________________
Źródła:
- http://wwwold.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/2016/INF_16_08B.pdf
- https://www.pfizer.com.pl/obszary-terapeutyczne/szczepionki-opis/kleszczowe-zapalenie-mozgu-kzm
- http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/kleszczowe-zapalenie-mozgu/
- Obraz z kampanii edukacyjno-informacyjnej „Nie igraj z kleszczem - wygraj z kleszczowym zapaleniem mózgu”: https://prowly-uploads.s3.amazonaws.com/uploads/landing_page_image/image/91699/Nie_igraj_z_kleszczem_Wygraj_z_kleszczowym_zapaleniem_mo_zgu_Logo_kampanii.jpg
- Obrazy ze strony: http://szczepkleszcz.pl/